ماشین گفتمان شهری

آزمایشگاه دکتر مقیمی

هویت تاریخی، الزاما تنها پاسخ به صورت مسئله پروژه ها نیست، رویکرد اگر این باشد که از معانی گذشته بتوان به تمرین هایی رسید که در کارکرد امروزی خود و رفتار با شهر و مردمانش مناسبات مطلوبی را سپری کنند، می تواند راهکاری چالشی و جذاب ایجاد کند که همزمان به ساختار ارزشمندی نیز تکیه کرده است.عموم ساخت و ساز های اخیر یزد این شهر را به سمت دو بخشی کردن بافت جدید و قدیم نزدیک کرده است، رشد بی رویه بافت جدیدتر سبب گشته که معماری یزد از معانی پویای خود فاصله گرفته و به معماری منزوی گرویده است.این امر برداشتی غلط از معانی گذشته معماری بستر  خود می باشد که بر درونگرایی و انزوا در تمامی کارکردهای معماری پافشاری دارد.

محل قرارگیری پروژه در منطقه صفائیه (یکی از بافت های جدید شهر یزد) می باشد که در همسایگی آن عموم ساخت ها به صورت تیپ، تک متریال و بدون دیالوگ با شهر است. تمامی جداره های مرزی خیابان و ساختمان ها حدوداً  4  متر بلندا دارند، تماماً سلب اند و امکانِ ارتباط بصری عابرین و مردم شهر را با بناها به حداقل می رسانند. در این پروژه سعی شده با ریشه یابی این مفاهیم، باز تعریفی از معماری یزد در پرتو عملکرد های آن داده شود. این تعامل از جنس گفتمان دید و منظر و احساس فضاست.

پروژه حاضر ماشینی است در پاسخ به عملکردهای مورد نیاز درونی خود(یک آزمایشگاه کامل) و همزمان دوگانه ایست که از یک سو (نمای جنوبی) در تلاش برای  گفت و گو با شهر و  مردمانش یک هویت برونگراست که می کوشد تا از این طریق خود را به شهر  بشناساند و برای مردمانش دست یافتنی باشد و از سوی دیگر(خیابان 6 متری اول) یک ساختمان درونگراست که در تلاش جهت حفظ آرامش کوچه مسکونی و احترام به همسایگان خود می باشد  . خواسته کارفرما برای این پروژه یک بازسازی سطحیِ داخلی و امکان سازی برای بهره برداری آزمایشگاهی در این ساختمان مسکونی 3 واحده بود.در جلسات متوالی با کارفرما بر این امر تلاش شد تا از تمامی پتانسیل های  بنای موجود استفاده گردد.

در ابتدا این پروژه تعریفی از نما سازی نداشت، بیان این موضوع که به جای استفاده کردن از یک تابلو  جهت شناسایی عملکرد این ساختمان و شهرتش در شهر می توان از نمایی استفاده کرد که  حجم کلی آن(8*12 )می تواند همانند تابلویی بزرگ هویتش را در شهر فریاد بزند و برای مردم شهر دست یافتنی و دوست داشتنی باشد، در جریان پروژه محقق گشت. کاویدن زمین و دستیابی به حیاطی با حجم دو برابر(به جای حیاط کوچک جلوخان بنای موجود) این تمرین را برای ایجاد یک پلازای شهری کوچک مقیاس و بخشیدن فضایی به مردمان شهر پیش برد.

این پلازا نیازمند یک جداره ایوان گونه و دعوت کننده بود که در پس روزن‌هایش و سکوی پیش روی خود(پیرنشین)برای مردم ملموس باشد. ساختار کلی  حجم ساختمان در ضلع رو به بلوار؛ پویا، پرکار، دعوت کننده و به یادماندنیست.هویتی خاص در نمای این ساختمان تجلی می کند که تمامی ریشه های آن، موتیف ها و معانی برگرفته از دل معماری گذشته بستر موجود است. راهکارهای عملکردی در میانه راه توسعه پروژه، ساختاری متفاوت برای بنا به وجود آورد.بنای موجود یک ساختمان مصالح بنایی با دیوارهای باربر بود. میانه دو آکس دیوارهای باربر(3-Bw2Bw) یک دستگاه پله دو طرفه غیر استاندارد بود که ساختمان را به دو بخش کلی (شرقی و غربی) تبدیل  کرده بود، این امر امکان گستردگی  و یکپارچگی  فضا را از ما می گرفت که این ویژگی فضایی مورد نیاز  سالن کار فنی یک آزمایشگاه است. در ابتدا تلاش بر حذف این عنصر صورت گرفت تا به فضای یکپارچه تر برسیم، این امر نیازمند تقویت سازه ای و تغییرات و الحاق سازه ی فلزی به سازه ی موجود  مصالح بنایی پروژه بود.(تیر و ستون آهنی در انتهای انقطاع دیوار بابر)